روغن موتور درست بر عکس نمونه خوراکی آن، دارای خواص روان‌سازی هستند. از آنجایی که در پروسه‌های صنعتی روغن‌کاری همراه با دوده و دما است، بنا بر این جنس انتخابی روغن می‌تواند روی عملکرد دستگاه تاثیر مستقیم بگذارد. پس بنابراین انتخاب روغن موتور مناسب ضروری به نظر میرسد . در ابتدا معیارهای فیزیگی که برای انتخاب روغن موتور باید در نظر داشت را بررسی میکنیم و سپس به بیان تفاوت های این دو روغن موتور میپردازیم .

گرانروی

مقاومتی که یک روغن نسبت به جاری شدن به علت اصطکاک داخلی مولکول‌های آن از خود نشان می‌دهد، گرانروی (ویسکوزیته) نامیده می‌شود. گرانروی روغن با تغییر دمای آن، تغییر می‌کند و هر چه روغن گرم‌تر شود گرانروی آن هم کم‌تر می‌‌شود.
از این رو همواره باید گرانروی همراه با دمایی که گرانروی در آن دما اندازه‌گیری شده، قید شود. گرانروی روغن معمولاً در دمای ۴۰ و۱۰۰ درجه سانتی گراد اندازه گیری می‌شود.
شاخص گرانروی
هر چه رقم شاخص گرانروی روغنی بزرگ‌تر باشد، در اثر تغییر دما گرانروی روغن کمتر تغییر می‌کند و بر عکس.

نقطه ریزش

نقطه ریزش، پایین‌ترین دمایی است که روغن در آن هنوز سیال است و جاری می‌شود.

نقطه اشتعال

بالاترین دمایی است که در آن، روغن به اندازه کافی به بخار تبدیل می‌شود و با هوا یک مخلوط قابل اشتعال می‌سازد، به طوری که با نزدیک کردن شعله آتش، در یک لحظه مشتعل و سپس خاموش شود. این آزمون برای اندازه‌گیری میزان آتش گیری و فرّار بودن روغن صورت می‌گیرد.
امروزه استفاده از روغن‌های تک‌درجه‌ای مانند 30 یا 40، در موتورها توصیه نمی‌شود. این روغن‌ها مطابق طبقه‌بندی SAE (انجمن مهندسی خودرو)، به صورت زیر تعریف می‌شوند:
20W50 , 10 W 40. عدد قبل از W نشان‌دهنده گرانروی روغن موتور در دمای پایین بوده و هرچه این عدد کمتر باشد، قابلیت استفاده در دمای پایین‌تر را دارااست.
عدد بعد از W، نشان‌دهنده گرانروی در دمای بالا بوده و هرچه این عدد بزر‌گ‌تر باشد، روغن در دمای بالاتر چسبنده‌تر و سفت‌تر خواهد بود.

بنابراین ویژگی هایی که برای روغن موتور 10w40 میتوان نام برد :

• در مقایسه با روغن موتور 20W50 روانتر است .
• مناسب برای فصول سرد
• عمل روانکاری را زودتر انجام میدهد.
• در خودروهای جدید بیشتر استفاده میشود .

ویژگی های روغن موتور 20W50 هم عبارتند از :

• در مقایسه با روغن موتور 20W50 سفت تر است .
• برای فصل های گرم از جمله تابستان مناسب تر است.

برای انتخاب یک روغن موتور خوب ، عوامل و پارامترهای مختلفی باید مدنظر قرار گیرد. یک روغن موتور مرغوب ،‌دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطکاک بسیار پایین بوده و توانایی روانکاری بخش های مختلف و قطعات متحرک موتور را داراست .با خرید روغن موتور شل میتوان به آن تحقق بخشید.

روغن از زمان شروع بکار موتور در معرض اکسیده شدن و تجزیه حرارتی قرار گرفته و روغن پایه آن آلوده شده و از کیفیت آن کاسته می شود وهمچنین مواد افزودنی استاندارد آن نظیر مواد افزودنی پاک کننده نیز، مصرف می شوند . در این حالت خاصیت روانکاری ، پاک کننده و جذب ذرات معلق و ناخالصی ها ، کاهش می یابد لذا به این دلیل باید بعد از اتمام خواص روغن‌موتور در زمان‌های مختلف بسته به نوع روغن نسبت به تعویض آن اقدام کرد.

به طور کلی روغن موتور شل وظایفی مانند : کاهش سایش قطعات موتور ، خنک نمودن قطعات داخلی موتور ، تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات ، آب بندی بین سیلندر و پیستون ، محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی و کارکرد بهینه قطعات متحرک موتور در دماهای مختلف را بر عهده دارد .

دسته بندی روغن موتور شل بر اساس درجه گرانروی :

ویسکوزیته یا گرانروی ، مقاوت سیال در مقابل جاری شدن است . از لحاظ گرانروی ، روغن به دو بخش تقسیم می شود .دسته اول به عنوان تک درجه ای و دسته دوم به عنوان چند درجه ای یا چهار فصل شناخته می شوند. با توجه به پیشرفت پیشرانه خودرو های روغن موتور های تک درجه ای به فراموشی سپرده شده اند و بازار در اختیار روغن موتور های چهار فصل است.روغن موتور های چار فصل شل معمولا بر اساس استاندارد SAE (انجمن مهندسی خودرو) دسته بندی می شوند .

کد اعلامی از سوی این انجمن شاید یک حرف و دو عدد می شود.در این کد عدد قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن موتور در دمای پایین بوده و هرچه این عدد کمتر باشد ، قابلیت استفاده در دمای پایین تر را دارا است . عدد بعد از W ، نشان دهنده گرانروی در دمای بالا بوده و هرچه این عدد بزرگتر باشد ، روغن در دمای بالاتر چسبنده تر و سفت تر خواهد بود .

لیست محصولات شل

گریس شل آلبیدا ای پی
روغن شل الکسیا 50
روغن شل الکسیا ایکس 50
گریس شل آلوانیا ای پی 0
گریس شل آلوانیا ای پی 00
گریس شل آلوانیا ای پی 1
گریس شل آلوانیا ای پی 2
گریس شل آلوانیا اچ دی ایکس 2
گریس شل آلوانیا آر ال 1
گریس شل آلوانیا آر ال 2
گریس شل آلوانیا آر ال 3
گریس شل آلوانیا WR 1
گریس شل آلوانیا WR 2
روغن شل آرجاینا اس 30
روغن شل آرجاینا اس 40
روغن شل آرجاینا تی 30
روغن شل آرجاینا تی 40
روغن شل آرجاینا ایکس 40
روغن شل آرجاینا ایکس ال 40
سیال شل کلیبریشن سی
سیال شل کلیبریشن S9365
روغن شل کاپرینوس اچ تی دی 40
روغن زنجیر شل کسیدا 1000
روغن زنجیر شل کسیدا 150
گریس شل کسیدا ای پی اس 2
روغن شل کسیدا جی ال 220
روغن شل کسیدا جی ال 460
گریس شل کسیدا اچ دی اس 2
روغن شل کسیدا اچ اف 100
روغن شل کسیدا اچ اف 15
روغن شل کسیدا اچ اف 32
روغن شل کسیدا اچ اف 68
روغن شل کسیدا اچ تی 32
روغن شل کلاووس 46
روغن شل کلاووس 68
روغن شل کلاووس جی 100
روغن شل کلاووس جی 32
روغن شل کلاووس جی 46
روغن شل کلاووس جی 68
روغن شل کلاووس جی100
وغن شل کلاووس آر 68
روغن شل کامپتلا 100
روغن شل کامپتلا اس 46
روغن شل کامپتلا اس 68
روغن شل کورنا ای پی 100
روغن شل کورنا ای پی 68

چرا روغن موتور باید تعویض گردد:

روغن از زمان شروع کار موتور در معرض اکسیده شدن و تجزیه حرارتی و اب و سوخت خام قرار دارد.لدا روغن پایه ان شروع به الوده شدن و از دست دادن کیفیت خود می نمائید.و از طرفی مواد افزودنی ان نیز رفته رفته مصرف می شوند.مثلا مواد افزودنی پاک کننده ظرفیت معینی برای جذب و معلق نگه داشتن ذرات دارد.جالب است بدانید به ازای مصرف یک لیتر بنرین ;یک لیتر اب تولید می شود که مقداری از ان به صورت بخار از اگزوز خارج می شودو مقداری از ان نیز به روغن اضافه می شود.

ایا سیاه شدن روغن نشاندهنده رمان مناسب برای تعویض روغن است؟

بسیاری تصور میکنند که سیاه شدن روغن دلیل خراب شدن ان است.در صورتیکه عکس ان صادق است.یعنی اگر در یک دستگاه سالم روغن پس از مدتی استفاده سیاه نشدمی باید ان را تعویض نمود. در یک موتور سالم زود سیاه شدن روغن بعلت خاصیت پاکنندگی روغن موتور است;یعنی ماده افزودنی پاک کننده در روغن موتور ;دوده حاصل از احتراق را در خود بصورت معلق نگه می دارد و طبعا سیاه می شود.اگر روغن موتور شما دیر سیاه شده باید نگران شد.بدین معنی که روغن قدرت جدب و معلق نگه داشتن دوده ها و مواد زائد را ندارد. واین دوده ها و الودگی ها روی قطعات موتور و لابلای انها ته نشین شده و باعث عدم انتقال حرارت –سائیدگی –رینگ چسباندن و روغن سوزی بیش از اندازه و کاهش تراکم گاز و کشش موتور خواهد شد.

عوامل موثر در مدت کارکرد تعویض روغن موتور :

1-شرایط کار دستگاه و موتور ان

2-کیفیت مکانیکی موتور به ویژه سیستم سوخت رسانی و انژکتورها و نیز وضیعت برق ان

3-کیفیت روغن موتور و سوخت مصرفی

4-کیفیت فیلترهای هوا و روغن

5-نوع و مدل و سال ساخت موتور و خودرو

6-مدت زمانی که روغن در کارتر می ماند

منظور از شرایط کار موتور و خودرو چیست؟

1-سرعت خیلی زیادخودرو(تخته گاز رانندگی کردن)

2-رانندگی با بارزیاد ودر سر بالائیها و یدک کشیدن ها

3-زیاد در جا کارکردن موتور (مثل ترافیک سنگین)

4-رانندگی در سرما ;قبل از اینکه موتور کمی گرم شده باشد

5-به طور مستمر مسافتهای کوتاه را طی کردنوخودرو را خاموش و روشن کردن به ویژ در سرما

6-رانندگی در هوائی که خیلی مرطوب و یا خیلی گرد وغبار داشته باشد

لذا در این شرایط توصیه می گردد که روغن موتور زودتر تعویض گردد . با توجه به تجربیات موجود رعایت این نکته برای طول عمر موتور توصیه می گردد

نوع و کیفیت سوخت چه نقشی در تعویض روغن دارد؟

سرب موجود در بنزین که برای بهسوری بهتر به بنزین اضافه می شد پس از ورود به روغن باعث اکسید شدن سریعتر روغن می گردید.در حال حاض این ماده از بنزین موجود در کشور حذف گردیده است.بنزین با اکتان پایین نیز به دلیل عدم یک احتراق کامل باعث اضافه کردن دوده بیشتر به روغن می گردد.استفاده از بنزینهای سوپر نیز این مورد را تاحدودی کاهش می دهد.

ایا نوع روغن نقش مهمی در مدت زمان تعویض خواهد داشت؟

عموما با بالا رفتن مدل خودروها شرایط موتور نیز ار لحاظسرعت و راندمان حجمی و در نتیجه فشار وارده و درجه حرارت ایجاد شده بالاتر می رود.سازندگان سعی نموده اند علاوه بر ساخت روغن های متنایب با مدل های جدید روغن هائی نیز بسازند که مدت زمتن تعویض ان نیز بیشتر باشد.لذا معتبرترین مرجع برای تعویض روغن سازنده موتور است.سازندگان موتور معمولا موتور را برای حالت عادی (با شدت کار منوسط)ذکر می کنند.بدیهی است اگر شرایط کار موتور سخت تر شود باید زمان تعویض روغن را کاهش داد.

عدد بازی یک روغن موتور مستقیما در ارتباط با ذخیره قلیائیت روغن و بویژه افزودنی های پاک کننده (دترجنت) فوق بازی می باشد. این افزودنی ها به خنثی سازی اسید های تشکیل شده در اثر واکنش سوخت و گازهای ایجاد شده و همچنین اسیدهای تشکیل شده ناشی از شکست ساختار هیدروکربنهای روغن کمک می کنند. همچنین هدف دیگر دترجنت ها تمیز کردن رسوبات ایجاد شده از قطعات موتور می باشد.

کلسیم سولفونات افزودنی دترجنت مرسوم و معمول در اغلب روغهای موتور می باشد، هنگامیکه این افزودنی ها می سوزند باقمانده خاکستر از خود به جا می گذارند. در شرایط عادی این خاکستر نگران کننده نخواهد بود زیرا که در تعویض روغن قابل حذف می باشد اما زمانی مشکل ساز خواهد بود که تعویض روغن به فراموشی سپرده شده یا فواصل تعویض روغن طولانی گردد.

کلیه روغن موتورها با یک عدد بازی اولیه که متناسب با مقدار افزودنی دترجنت افزوده شده به روغن می باشد شروع به کار می کنند. عدد بازی بالا بدین معنی است که مقادیر بیشتری از این افزودنی های دترجنت در روغن وجود دارد. با سپری شدن طول عمر روغن و تشکیل اسیدها، عدد بازی کاهش می یابد این کاهش در عدد بازی زمانی نگران کننده خواهد بود که به 50 درصد مقدار اولیه خود برسد. این حالت بهترین زمان تعویض روغن می باشد اما اگر روغن در داخل موتور به حال خود رها شود اسیدی تر شده و منجر به آسیب های ناشی از خورندگی و ایجاد خاکستر می گردد.

اغلب روغن موتورهای جدید به منظور رعایت استانداردهای زیست محیطی با میزان خاکستر پایین فرموله می شوند. ادغام میزان خاکستر کمتر با میزان سولفور کمتر در سوخت تا حد زیادی تمایل به تشکیل خاکستر را پایین می آورد. با این حال اگر روغن بیش از طول عمر مفید آن در سیستم باقی بماند تشکیل خاکستر همچنان امکانپذیر خواهد بود.

مسئله ای که در رابطه با پاک کننده های موتور های دیزلی وجود دارد اینست که این افزودنی ها از نظر شیمیایی فعال بوده و لایه های تشکیل شده توسط سایر افزودنی ها روی قطعات را از بین می برند که موجب آسیب و افزایش سایش موتور می گردد. این لایه های افزودنی در لحظه شروع موتور هنگامیکه روانکاری فقط متکی به این لایه ها می باشد برای محافظت و مراقبت از موتور دارای اهمیت می باشند.

پاک کننده های موتور ممکن است اثرات سوء بر روغن داشته باشند از قبیل کاهش ویسکوزیته و خنثی سازی افزودنی ها. به هر حال پاک سازی خاکستر به روش مکانیکی و انجام تعویض روغن در فواصل زمانی کوتاه برای کمک به افزودنی های دترجنت در پاک کردن موتور در طول زمان روش بهتری خواهد بود.

از كجا ميدانيد كه روغن هيدروليك را درست انتخاب کرده اید؟

در اغلب تجهيزات نيازمند به روانكاري، پارامترهاي زيادي وجود دارد كه در انتخاب روانكار موثر مي باشد. اينكه از يك محصول ويژه در تجهيزات استفاده مي شود بدين معني نيست كه آن محصول براي استفاده مناسب مي باشد. اغلب روانكارها كه فاقد مشخصات مورد نظر نمي باشند باعث خرابي جبران ناپذير نمي شوند بلكه ميانگين طول عمر تجهيزات را كاهش داده و بنابراين ناديده گرفته مي شوند.
در مورد روغنهاي هيدروليك دو بحث ابتدايي وجود دارد- درجه گرانروي و نوع روغن هيدروليك. اين مشخصات نوعا بوسيله نوع پمپ هيدروليك مورد استفاده در سيستم، دماي كاركرد و فشار كاركرد سيستم تعيين ميگردد. اما فقط به اينجا ختم نمي شود. ساير پارامترهاي مورد بحث عبارتند از: نوع روغن پايه، كيفيت نهايي روانكار، و مشخصه هاي عملكرد. مقادير اين پارامترها براساس محيط كاركرد، نوع ماشين و موارد متغير ديگر به طور اساسي تغيير مي كند.
انتخاب كردن بهترين محصول براي سيستم، نيازمند جمع آوري و بكارگيري همه اطلاعات در دسترس مي باشد.

پمپ ها و گرانروي مورد نياز

اجازه دهيد با اولين معيار انتخاب روانكار شروع كنيم: نوع طراحي پمپ و درجه گرانروي مورد نياز براي آن. سه نوع پمپ عمدتا در سيستم هاي هيدروليك استفاده مي شوند: پره اي، پيستوني و چرخ دنده اي( بيروني يا داخلي). هر يك از اين پمپ ها به منظور كار و عملكرد مشخصي مي باشند. هر نوع پمپ بايستي جهت انتخاب روانكار مورد به مورد تحت ارزيابي قرار گيرد.
پمپ پره اي: طرح يك پمپ پره اي دقيقا از اسمش قابل تجسم مي باشد. داخل پمپ، گردنده هايي وجود دارد كه بر روي يك شفت نصب شده است كه به طور غير معمول داخل حلقه بادامكي مي چرخد. چنانچه پره ها و گردنده ها در حلقه بادامكي مي چرخند، پره ها بدليل تماس داخلي بين دو سطح دچار سائيدگي مي شوند. به اين دليل، نگهداري اين نوع پمپ ها بسيار گران مي باشد، اما در جريان نگهداري دائمي بسيار خوب عمل مي كنند. ويسكوزيته مورد نياز در پمپ هاي پره اي در دماي كاركرد در محدوده 14 الي 160 سانتي استوك مي باشد.
پيستوني: تقريبا پمپ هاي همه گروههاي هيدروليك از نوع پيستوني بوده و داراي توان بالا و كارايي بيشتري نسبت به پمپ هاي پره اي مي باشند. آنها فشار كاركرد بسيار بالايي تا 6000 psi را توليد مي كنند. محدوده گرانروي در دماي كاركرد از 10 تا 160 سانتي استوك مي باشد.
دنده اي: پمپ هاي دنده اي در بين سه نوع پمپ ذكر شده داراي كارايي كمتري بوده اما با مقادير زياد آلاينده ها سازگار مي باشند. پمپ هاي دنده اي به اينصورت كار مي كنند كه سيال در بين حجم هواي محبوس شده در دنده ها و ديواره هوزينگ دنده فشرده شده و سپس بيرون رانده مي شود. پمپ هاي دنده اي داراي دو نوع عمده داخلي و خارجي مي باشند.
پمپ هاي دنده اي داخلي محدوده بسيار وسيع گرانروي را فراهم آورده و حداكثر مقدار آن تا 2200 سانتي استوك مي باشد. اين نوع پمپ كارايي خوب و عملكرد آرامي را بوجود مي آورد و قادر به توليد فشارهاي از 3000 تا 3500 psi مي باشد.
پمپ هاي دنده اي خارجي كارايي كمتري داشته اما داراي برخي مزايا مي باشند. نگهداري آنها آسان، و جريان پيوسته و يكنواختي را فراهم مي آورند و خريداري و تعمير آنها پرخرج نيست. همانند پمپ دنده داخلي، اين پمپ ها مي توانند فشارهاي از 3000 تا 3500 psi را توليد كنند اما محدوده گرانروي آنها تا 300 سانتي استوك مي باشد.

نقش و ساختار سيالات

سيال هيدروليك در شرايط عملكرد ايده ال داراي وظايف متعددي مي باشد. اين وظايف از انتقال حرارت گرفته تا انتقال قدرت و روانكاري را شامل مي شود. تركيب شيميايي سيال هيدروليك وابسته به عملكرد انتخابي آن خواهد بود. آن مي تواند تمام سنتزي (براي تحمل دماي بالا و نوسان فشار و همچنين كاهش ميزان اكسيداسيون) و يا سيال بر پايه آب باشد، سيالات بر پايه آب در مواردي كه خطر آتش زايي وجود دارد بدليل محتواي آب بالا مناسب مي باشد.
سيال تمام سنتزي يك زنجير مولكولي دست ساز مي باشد كه با دقت و به منظور فراهم آوردن پايداري بسيار خوب سيال، خاصيت روانكاري خوب و ساير خصوصيات بهينه آرايش يافته اند، اين سيالات در مواقعي كه دما پايين يا بالا است و در فشارهاي بالا بهترين انتخاب مي باشند. اين سيالات داراي برخي معايب مي باشند كه عبارتند از: قيمت بالا، سمي بودن و ناسازگاري با برخي مواد.
سيال حاصل از نفت خام بسيار متداول بوده و از پالايش نفت خام و سپس با كمك افزودني ها، روانكار با عملكرد بهتر حاصل مي شود. افزودني ها شامل ضد ساييدگي، بازدارنده هاي زنگ زدگي و اكسيداسيون، و بهبود دهنده هاي شاخص گرانروي هستند. اين سيالات قيمت كمتري نسبت به سيالات سنتزي دارند و زماني كه داراي ادتيوهاي خاصي مي باشند از لحاظ عملكرد بسيار قابل مقايسه با سنتزي ها خواهند بود.
سيالات پايه آبي از نوع كمتر متداول مي باشند. اين سيالات نوعا زماني كه خطر آتش زايي بالا باشد نياز خواهد شد. آنها گرانتر از سيالات نفتي و ارزانتر از سنتزي ها مي باشند. با وجودي كه از خطر آتش زايي جلوگيري مي كنند اما فاقد توانايي محافظت از سايش مي باشند.

انتخاب بر اساس كاربرد

در انتخاب يك سيال هيدروليك براي اطمينان از عملكرد مناسب سيستم و زمان كاركرد طولاني، نوع كاربرد بايستي به عنوان شاخص بسيار مهم در نظر گرفته شود. در اين انتخاب بسيار ضروري است تا نيازهاي سيستم مشخص شود: از قبيل گرانروي، افزودني ها، عملكرد و غيره.
براي مثال، يك دامپ تراك را در نظر بگيريد كه مدام در زير بارندگي باشد، با ذرات آلاينده بزرگي در مسير برخورد كرده، و 10 درصد حجم مخزن آن در 2 روز نشت مي يابد. در اينجا نياز نيست كه سيالات بسيار گران با بهترين افزودني ها خريداري و استفاده شود زيرا هزينه جايگزيني و تعمير بيشتر خواهد بود. به عبارت ديگر، در نظر بگيريد شما يك سيستم بسيار تميز، حساس و بسيار پركار داشته باشيد كه بطور صحيح نگهداري شده و با حداكثر توان كار مي كند. شما ممكن است تمايل داشته باشيد از محصولات با كيفيت از قبيل سيال پايه نفتي با كيفيت و داراي افزودني هاي ضد سايش، يا ضد زنگ زدگي و ضد اكسيداسيون و يا حتي سيال كاملا سنتزي استفاده كنيد.
از آنجا كه گرانروي سيال حائز اهميت مي باشد بايستي بر اساس نوع پمپ به صورتي كه قبلا بحث شد تعيين گردد. عدم داشتن گرانروي صحيح بر حسب كاركرد شديدا طول عمر پمپ و سيستم را كاهش خواهد داد، بنابراين بطور مستقيم اعتماد پذيري آن و توليد كاهش خواهد يافت. به هنگام انتخاب درجه گرانروي مناسب، گرانروي بهينه مورد نياز پمپ را در نظر بگيريد. اين داده ها را مي توان از توليد كنندگان پمپ بدست آورد، از جمله دماي واقعي كاركرد پمپ، و خواص روانكار در ارتباط با سيستم درجه بندي ISO در 40 و 100 درجه سانتي گراد.
دماي كاركرد پمپ را چك كرده و بررسي كنيد كه در محدوده دماي كاركرد روانكار قرار گرفته باشد. در غير اينصورت، گرانروي روانكار را افزايش و يا كاهش دهيد تا بر حسب دماي كاركرد، گرانروي بهينه و مطلوب انتخاب شود.
همانطور كه مشاهده مي كنيد انتخاب يك سيال هيدروليك مناسب براي يك عملكرد خاص، كار سختي نيست، اما تحقيق در مورد نوع كاربرد، تخمين هزينه و تصميم گيري در مورد اينكه چه نوع سيالي مناسب خواهد بود زمانبر مي باشد.
با آموزش تكنيك هاي انتخاب روانكار در هزينه هاي خود صرفه جويي كنيد. انتخاب روانكار مناسب افزايش كارايي ماشين را به دنبال خواهد داشت.

در حال حاضر روغن موتور خودرو به ۳ نوع کلی تقسيم می شوند :

الف : مينرال ( ارگانيک ) ب : سنتتيک ج : نيمه سنتتيک (Premium )

الف - مينرال :

روغنی است که بر پايه نفت خام ساخته می شود و همان روغنی است که سالهاست در خودروها بکار برده می شود و همه ما با آن آشنايی داريم .

ب - سنتتيک :

روغنی است که از ترکيبات شيميايی يا پوليمراسيون هيدروکربنها (Olefins ) توليد می شود و نه با تصفيه نفت خام ، اين نوع روغن ، اولين بار برای موتورهای جت بکار گرفته شد که بدليل مزايايی که اين نوع روغن نسبت به نوع مينرال داراست در ساليان اخير مصرف آن در خودروها نيز فزونی يافته است . روغنهای سنتتيک انواع مختلف با مواد تشکيل دهنده متفاوتی دارند که اين امر آنها را از لحاظ کيفيت و نوع مصرف نيز با يکديگر متمايز می سازد ، از بين صدها نوع روغن سنتتيک با فرمولاسيون های مختلف که هر يک محاسن و معايبی را نيز دارا هستند ، نوعی که بر پايه Polyalphaolefins يا به اختصار ( PAO ) ساخته می شود و مقادير کمی هم Ester در خود دارد ، دارای کارآيی و مقبوليت بيشتری است .

از مزيت های اکثر روغن های سنتتيک می توان موارد زير را ذکر کرد :
۱- کاهش مصرف روغن بدليل عمر بيشتر روغن
۲- غير خورنده و غير سمی بودن
۳- تبخير شوندگی پايين
۴- دمای سوختن بالا
۵- مقاومت در برابر اکسيداسيون بالا
۶- دارا بودن شاخص ويسکوزيته بالا به صورت طبيعی ( عکس العمل سريع در مقابل تغييرات دما )
۷- کاهش مصرف سوخت تا ۲/۴ درصد
۸- نقطه روان شدن پايين
۹- قابليت استفاده از روغنهای با گستره ويسکوزيته زياد بدون نگرانی از شکست پليمرها ( در ادامه توضيح داده خواهد شد )
عيب اين نوع روغنها نيز ، قيمت بالای آنها و عدم تطابق کامل با موتورهای با تکنولوژی قديمی است .

ج - نيمه سنتتيک :

مخلوطی است از روغن سنتتيک و مينرال ( ارگانيک ) ، اين نوع روغن کيفيت روغنهای سنتتيک را ندارد اما در شرايط سخت ؛ نظير دماهای بالا و يا بار زياد عملکرد بهتری نسبت به نوع مينرال داراست و بيشتر برای وانتها و SUV ها مصرف می شود و قيمت آن نيز کمی بيشتر از مينرالهاست .
برای آگاهی از اينکه کداميک از روغنهای فوق برای خودروی شما مناسب است ، بهترين منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو يا برچسبهای داخل محفظه موتور می باشد ( در صورتيکه نوع روغن مشخص نشده ، معنای آن استفاده از همان نوع قديمی مينرال است ) . استفاده از روغن مينرال يا نيمه سنتتيک برای موتوری که تنها استفاده از روغن سنتتيک در آن توصيه شده ، می تواند برای موتور خطر آفرين باشد ، اما در مقابل استفاده از روغنهای سنتتيک يا نيمه سنتتيک برای موتورهايی که برای استفاده از نوع مينرال طراحی شده اند ( موتورهای قديمی ) با تمهيدات خاصی ، از نظر توليد کنندگان روغنهای سنتتيک بلا مانع است . اما بسياری از متخصصين بدلايل زير اين کار را نيز اشتباه و مضر می دانند :
۱- هر يک از انواع مختلف روغنهای سنتتيک با توجه به فرمول شيميايی ، قابليت تطابق با برخی انواع لاستيکها و الاستومرها را نداشته و در نتيجه اگر از روغن سنتتيکی با فرمول خاصی برای موتوری با واشرها و درزبندهايی که با آن فرمول روغن سازگار نباشد ، استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از اين قبيل خواهد شد ( روغنهای مينرال باعث تورم واشرها و جلوگيری از نشتی آنها می شوند ، اما روغنهای سنتتيک در مورد برخی انواع واشرها دارای اين خاصيت نيستند و حتی برخی از آنها ، باعث خورده شدن برخی انواع واشرها ، می شوند ) در این راستا حتی استفاده از روغن سنتتيک با مواد تشکيل دهنده ای متفاوت از آنچه در دفترچه راهنمای خودرو درج شده ، برای خودروهايی که با اين نوع روغن کار می کنند نيز می تواند خطر ساز باشد ، چه رسد به استفاده از اين نوع روغنها در موتورهايی که بر پايه استفاده از روغن مينرال طراحی شده اند ، بعنوان مثال روغن سنتتيک بر پايه Polyglycol با پلی استرها ، پلی کربنيکها ، ABS ، پلی ونيل کلرينها ،Polyphenylene Oxide ( همگی پلاستيک هستند ) و Buna S ، بوتيل ، Neoprene و لاستيک طبيعی ( همگی الاستومر هستند ) سازگاری خوبی ندارد و يا روغن سنتتيک بر پايه PAO نيز که اکثر روغنهای سنتتيک موجود در بازار بر اين پايه هستند ( بدليل شباهت زياد به خواص روغنهای مينرال ) با لاستيک طبيعی ، EPDM ، بوتيل و Buna S که همگی الاستومر هستند ، سازگاری ضعيفی دارد ، ليست برخی از انواع روغنهای سنتتيک و قابليت تطابقشان با انواع الاستومرها و لاستيکها ، همچنين حلاليت هر کدام در افزودنيها و لجن موتور به همراه خواص و عدد VI ( در ادامه بررسی خواهد شد )
۲- روغنهای سنتتيک در مقايسه با روغنهای مينرال با لايه نازک تری بر روی قطعات موتور می نشيند ( به همين خاطر فاصله قطعات ثابت و متحرک موتور هايی که با روغن سنتتيک کار می کنند کمتر می باشد ) از اينرو استفاده از اين نوع روغن برای موتورهايی که با تکنولوژی قديمی مينرال طراحی شده اند ، باعث نشتی پيستون خواهد شد . البته اين مورد از طرف سازندگان روغنهای سنتتيک با دلايل قابل قبولی رد می شود ، اما در عمل اين مشکل ، درباره خودروهای قديمی ديده شده .
به هر روی در صورتی که سالهاست از روغن مينرال استفاده می کنيد و خودرويتان دارای تکنولوژی قديمی است ، از استفاده از اين نوع روغنها بپرهيزيد ، اما درصورتيکه دارای خودرويی با تکنولوژی نسبتا جديد هستيد و از بی خطر بودن تعويض روغن از مينرال به سنتتيک يا نيمه سنتتيک اطمينان داريد ، از نوعی که برپايه PAO ساخته شده استفاده نموده و اين موضوع را نيز از ياد نبريد که با تعويض روغن از مينرال به سنتتيک باعث می شويد رسوبات پخته شده روغنهای مينرال از روی قطعات موتور کنده شده و در موتور غوطه ور گشته و پس از مدتی موتور را از کار بيندازد ، به همين خاطر قبل از اين تعويض بايد موتور را يا به طور کامل رسوب زدايی نموده و يا اينکه از روغنهای فلاشينگ ( Flush Oil ) استفاده نماييد ( اين نوع روغن فقط مخصوص تميز کردن موتور می باشد ) به اين ترتيب که روغن مينرال را بدون تعويض ف_ * ل*_ ت ر تخليه کرده و روغن فلاشينگ را جايگزين نموده و اجازه دهيد موتور به مدت ۲۰ دقيقه درجا کار کند ، پس از آن ميتوانيد روغن فلاشينگ را تخليه کرده ، ف_ * ل*_ ت ر را تعويض نموده و روغن سنتتيک يا نيمه سنتتيک را جايگزين نماييد .

چند نکته :

· روغنهای نيمه سنتتيک ، همانگونه که ذکر شد مخلوطی هستند از روغن مينرال و سنتتيک و می توانند همان مشکلات روغن سنتتيک را برای موتورهای ساخته شده برای روغنهای مينرال پديد آورند .
· در خودروهايی که استفاده از روغن سنتتيک در آنها توصيه شده ، حتما از نوع مشخص شده استفاده نماييد و درصورتيکه به جهت قرارداد شرکت توليد کننده با شرکت نفتی خاصی ، تنها نام روغن مربوطه در دفترچه راهنما ذکر شده و از توضيح بيشتر در مورد آن خودداری شده ، و بر روی ظرف آن روغن هم توضيحی درباره نوع مواد تشکيل دهنده ، داده نشده ، تنها از همان نوع روغن استفاده نماييد .
· در صورتی که به تعويض نوع روغن از مينرال به سنتتيک در خودروی خود اصرار داريد ، نوعی که اکثر روغنهای سنتتيک موجود در بازار را شامل می شود ، يعنی PAO را ، انتخاب نماييد ، چرا که بيش از ديگر انواع روغنهای سنتتيک به نوع مينرال شبيه است .

کيفيت روغن را جدي بگيريد

يکي از عمده وظايف روغن موتور حفاظت از موتور اتومبيل و اجزاي داخلي آن است، بنابراين هرچه سطح کيفي بالاتري براي موتور اتومبيل انتخاب کنيم درواقع به خودمان خدمت کرده ايم.
انستيتو نفتي آمريکا API براي طبقه بندي روغن ها بر چسب کيفيت و فناوري ساخت آنها کد بندي خاصي را از دو حرف لاتين در نظر گرفته است.
در اين کدگذاري حرف C مشخصه خودروهاي ديزلي و حرف S بيانگر بنزيني بودن اتومبيل است و حرف دوم، نشان دهنده سطح کيفيت روغن درنظر گرفته شده و از حرف A در زبان انگليسي آغاز مي شود. به اين مفهوم که حرف A پايين ترين سطح کارايي و بالا رفتن حروف سطح کارايي مناسب و به روز روغن را نشان مي دهد. مانند SG، SJ، SL، SMو... سطوح کارايي بالاتر، نشان از ميزان افزودني هاي بيشتر در روغن بوده و در تست آزمايشگاهي و عملکردي، شرايط سخت تري را تحمل مي کنند.

انتخاب روغن مناسب

از آنجا که از لحظه استارت زدن تا لحظه خاموش کردن خودرو، روغن موتور بايد حضوري مداوم و موثر داخل پيشرانه اتومبيل داشته باشد، در انتخاب آن کاملا دقت کنيد، در حالي که کيفيت مناسب روغن موتور به عوامل مختلفي بستگي دارد که بايد تک تک آنها را مورد بررسي قرار دهيد و پس از آن دست به جيب شويد. يک روغن موتور مرغوب، داراي گرانروي مناسب و ضريب اصطکاک بسيار پايين بوده و توانايي روانکاري بخش هاي مختلف و قطعات متحرک موتور را دارد.
ضمنا روغن موتور علاوه بر سازگاري با ترکيبات پليمري موجود بايد داراي اثرات بازدارندگي خوبي در مقابل زنگ زدگي، خوردگي، اکسيداسيون و سايش باشد. به طور کلي روغن هاي موجود بازار به دو گروه تک درجه اي MonoGrade و چهارفصل Multi Grade تقسيم بندي مي شود که امروزه با توجه به تکنولوژي مورد استفاده در موتورهاي امروزي، گروه دوم همواره از سوي کارشناسان توصيه مي شود.
انجمن مهندسي خودرو، روغن هاي موجود بازار را مطابق طبقه بندي SAE تقسيم بندي کرده است، به صورتي که با نمادي شامل دو عدد و يک حرف لاتين مشخص شده اند.
در اين تقسيم بندي عدد قبل از حرف W نشان دهنده گرانروي روغن در دماي پايين است و هرچه کمتر باشد روغن مورد نظر در دماي کمتري قابل استفاده است، اما در مقابل عدد بعدي که نشان دهنده گرانروي در دماي بالا براي روغن است هرچه بيشتر باشد روغن مذکور در دماي بالاتر چسبندگي بيشتري خواهد داشت.به عنوان مثال 20w نشان دهنده ويسکوزيته روغن در دماي پايين و w50 ويسکوزيته در دماي بالاست. به عبارت ديگر روغن 20W50 مي تواند براي دماي پايين تر از دماي انجماد تا بالاتر از 100 درجه مورد استفاده قرار گيرد و براي خودروهايي که بين شهرستان هاي سردسير و گرمسير تردد مي کنند، مناسب است.

روغن موتور از ترکیب روغن¬های پایه و ادتیوها (افزودنیها) بدست می آید.روغن های پایه روغن استفاده شده در تولید روغن موتور ها انواع مختلفی دارند و میتوان آنها را به پنج گروه دسته بندی کرد. روغن-های پایه معدنی(مینرالMineral,)، روغن های پایه سنتتیک(روغن های مصنوعیsynthetic, )، روغن های نیمه سنتتیک(:semi-syntheticکه ترکیبی از روغنهای پایه معدنی و روغنهای سنتتیک هستند)، روغن های پایه گروه 3(:GIIIکه به روغن های پایه نسل جدید معروفند و به نوعی از بهینه سازی روغنهای پایه معدنی بدست می¬آیند و در تولید روغن موتور های جدید از آنها استفاده میشود) وآخرین گروه نیز روغنهای پایه تصفیه¬ای هستند که در ایران جهت تولید روغن موتورهای مونوگرید و روغنهای با سطح کیفیت پایین استفاده میشود در حالیکه روغنهای پایه تصفیه دوم همانند آهنهای قراضه بوده و در کشورهای فوق صنعتی از قبیل ایالات متحده آمریکا خوراک اصلی شرکتهای تولید کننده روغن موتور میباشند، در کشور ما بدلیل پایین بودن دانش فرآوری روغنهای پایه تصفیه، جهت تولید روغنهای موتور با کیفیت بالا از روغن های پایه تصفیه اول یا همان پالایشگاهی که از فرآوری نفت خام بدست میاید، استفاده میشود. ضمنا دانش تولید روغنهای پایه سنتتیک و روغنهای پایه گروه 3 در کشور ما ضعیف بوده یا هنوز بومی نشده است لذا این نوع روغنهای پایه معمولا از کشورهای خارجی وارد میشود.

روغنهای پایه به تنهایی توانایی محافظت از قطعات موتور و انجام عملیات در موتور را ندارند و اگر فرض کنیم که روغن موتور فقط روغن پایه باشد، کارایی آن بیش از 1500 کیلومتر نبوده و بایستی آن را زود به زود تعویض نمود لذا مواد افزودنی مختلفی اختراع گردید که به روغنهای پایه اضافه شده و سبب بهبود کارایی روغن موتور میشود . میتوان گفت که روغن های پایه همانند زرده تخم مرغ در تولید شامپو بوده و و افزودنیها شامل ویتامینها ، نرم کننده ها ، ضدشوره ها، مواد پروتئینی و کف کننده ها میباشد.لذا روغن موتور به معنی ترکیبی از روغنهای پایه و بسته افزودنی ویژه¬ای میباشد که سبب بهبود عملکرد موتور میشود.

مواد افزودنی روغن موتور انواع مختلفی داشته و متناسب با افزایش تعداد مواد افزودنی ، میزان کیفیت کارایی روغن موتور ها افزایش می یابد.پاک کننده¬ها، معلق کننده¬ها، موادضدزنگ، موادضد سایش، مواد ضدفرسایش موتور، مواد ضد کف، مواد خنک کننده و.. از جمله مهمترین مواد افزودنی هستند که به روغن های موتور افزوده میشود، یک روغن موتور خوب بایستی از تمام افزودنیهای بهینه استفاده نماید تا نیاز به مکملهای روغن کاهش یابد و توصیه میشود تاحدامکان از مصرف مکملهای روغن موتور استفاده نشود.

روغن موتورها از نظر میزان مواد افزودنی و نوع آن براساس سطح کیفی و استاندارد جهانی API که علامت اختصاری موسسه نفت آمریکاست دسته بندی میشوند. دراین دسته بندی روغن موتور ها ابتدا به نوع روغنهای سواری که با علامت اختصاری S=Station به معنی سواری یا بنزین سوز، و روغن موتورهای دیزل یا گازوئیل سوز که با علامت اختصاری C=Commercial تقسیم بندی میشود، پس از آنکه مشخص شد این روغن موتور متناسب با چه نوع سوختی است، از حروف لاتینی استفاده میشود که بیان میکند سطح کیفی این روغن موتور چقدر است. این حروف از A شروع و تاکنون به Nختم میشود.به این ترتیبAPI SA, API SB, …, API SL, API SM, API SN که سطح کیفی API SN بیشتر و بالاتر از روغن موتورهای دیگر است. در زمینه روغن موتور های دیزل هم مسئله به این صورت میباشد و روغ موتور API CI-4 سطح کیفیت بیشتری از سطح کیفی CH4و سطح کیفی API CF-4 دارد.

روغن صنعتی چیست؟
روغن صنعتی به طیف وسیعی از محصولات صنعتی که شامل انواع روانکارها است، اطلاق می شود و به طور کلی روغن صنعتی به انواعی از روغن که مصارف صنعتی دارند گفته می شود که بر حسب کاربردشان خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند.

کاربردهای روغن صنعتی
روانکاری تجهیزات
محافظت قطعات
برشکاری
تراشکاری
عملیات حرارتی
انتقال حرارت
انتقال نیرو

مواد تشکیل دهنده روغن صنعتی :
همه انواع روغن صنعتی از دو ماده اصلی تشکیل شده اند:
روغن پایه : ماده ای است که از پالایش نفت خام حاصل می شود.
مواد افزودنی: موادی است که به روغن پایه افزوده می شود جهت به دست آمدن خواص فیزیکی و شیمیایی مورد نظر و کارایی بهتر
روغن صنعتی - روغن های صنعتی - گریس صنعتی - چسب صنعتی

مراحل تهیه روغن صنعتی :
تهیه روغن صنعتی در چندین مرحله صورت می گیرد که در زیر به شرح آن می پردازیم:
گام اول تقطیر نفت خام است که در دو مرحله تقطیر در جو و تقطیر در خلا انجام میگیرد تا ماده ای با دمای اشتعال و گرانروی معین حاصل گردد
گام دوم تزریق حلال پروپان است که سبب استخراج مواد ته مانده برج تقطیر می شود.
گام سوم جداسازی ترکیبات نامطلوب آروماتیکی با به کارگیری روش های شیمیایی است.
گام چهارم جداسازی پارافین های سنگین جامد از طریق روش های فیلتراسیون و انحلال است.
گام پنجم افزودن مواد افزودنی مورد نیاز به روغن پایه حاصله است تا روغن صنعتی با خواص مورد نظر حاصل آید.
انواع روغن های صنعتی
روغن هیدرولیک
روغن کمپرسور هوا
روغن زنجیر
روغن انتقال حرارت (روغن داغ)
روغن ضد زنگ و ضد خوردگی
روغن دنده
روغن برش
روغن بنزینی
روغن توربینی
روغن دیزلی
روغن دریایی
روغن نساجی
روغن ماشین آلات راه سازی
روغن ابزار
روغن صنعتی - چسب صنعتی - گریس صنعتی - روغن های صنعتی

در موتور يك خودرو ، با توجه به وجود انواع مختلف نيروها ، نياز به سيستم هاي مختلف روانكاري است.

در حالت كلي مي توان نيروهاي مكانيكي بين قطعات را به دو دسته اصلي نيروهاي دوراني ـ فشاري و نيروهاي مالشي تقسيم كرد.

نيروي دوراني ـ فشاري در قطعاتي مانند ميل لنگ و ميل سوپاپ به وجود آمده و نيروي مالشي در مناطقي مانند سيلندر ـ پيستون و يا سوپاپ وجود خواهد داشت . مجموعه سيلندر و پيستون به دو طريق روانكاري مي شوند . در حالت اول روغن ازطريق مجراي تعبيه شده روي شاتون ، به جداره سيلندر رسيده و در حالت ديگر با پاشيده شدن روغن توسط محورهاي ميل لنگ اين كار انجام مي شود . در نهايت روانكار با ايجاد لايه اي مناسب بين رينگ، پيستون و جداره سيلندر علاوه بر جلوگيري از تماس مستقيم سطوح ، از فرار گازهاي متراكم درون محفظه احتراق جلوگيري كرده و سپس توسط رينگ روغن جارو شده و به كارتر مي ريزد . ازطرف ديگر ، سيستم روانكاري در قطعاتي مانند ميل لنگ و ميل سوپاپ با روش مذكور متفاوت بوده و با توجه به نوع محورها و ياتاقان ها (ازنظر تحرك) روانكاري انجام مي گيرد.

 فروش انواع روغن های صنعتی در شرکت پرشین اویل

ياتاقان هاي ثابت ميل لنگ روي محور اصلي آن قرارگرفته و توسط مدار اصلي روغن تغذيه مي شوند. در حالي كه ياتاقان هاي متحرك (محور لنگ) ازطريق كانال هايي كه از محورهاي ثابت به آنها مي رسد ، روانكاري مي شوند. نكته بسيار مهمي كه در ارتباط با روانكاري ياتاقان و ميل لنگ وجود دارد ، سرعت چرخش (دور) ميل لنگ درون ياتاقان است. در ابتداي استارت هنگامي كه دور موتور صفر است ، ميل لنگ روي ياتاقان تكيه كرده و به تدريج با افزايش سرعت گردش ميل لنگ (با توجه به لقي بين ياتاقان و ميل لنگ) روغن به زير محور ميل لنگ كشيده شده و آن را بلند مي كند . بنابراين هرگز نبايد اجازه داد كه دور موتور از حد معيني (بخصوص تحت بار زياد) كمتر شود كه با انتخاب دنده مناسب و سنگين مي توان اين مسئله را حل كرد . از نكات ديگر در ارتباط با روانكاري ميل لنگ ، نشت روغن از انتهاي ميل لنگ و ورود آن به قسمت فلايويل و صفحه كلاچ است كه براي جلوگيري از اين امر از كاسه نمد استفاده مي شود. به همين دليل بازرسي و تعويض كاسه نمدها درصورت لزوم ، از عوامل مؤثر در عملكرد صحيح صفحه كلاچ و فلايويل است.

روغن و نقش آناليز آن در مراقبت از وضعيت موتور ديزل

استفاده از برنامه آناليز روغن يكي از روشهاي ‏موفق و مورد تاييد براي مراقبت از وضعيت ماشين آلات و جلوگيري از آسيب ديدگي قطعات آنها درطول 3 دهه گذشته بوده است.‏

روغن موتور كه يكي از اجزاي مصرفي موتورهاي احتراق داخلي است، عمر محدودي دارد و بايد پس از مدت زمان معيني، روغن موتور نو جايگزين آن شود. اما ‏آن چيزي كه همواره مورد بحث قرار دارد زمان دقيق تعويض روغن موتور است. ‏در گروه روغن موتورها پارامتري به نام ذخيره قليائيت كل(TBN) با واحد ‏mg KOH/g‏ ‏وجود دارد كه يكي از ويژگيهاي بارز هر روغن موتور است. اين عدد در هر روغن ‏نشان دهنده خاصيت قليايي آن روغن و يا بعبارت ديگر توانايي آن روغن براي خنثي كردن ‏اسيدهاي تشكيل شده درون روغن، ناشي از اكسيداسيون روغن يا ديگر عوامل است كه در اثر ‏كاركرد روغن موتور ايجاد مي شوند.

براي تعيين زمان دقيق طول عمر يك روغن موتور بايد از ‏TBN‏ روغن نو يا روغن كاركرده مطلع شويم. هنگاميكه از زمان استفاده از روغن موتور مي ‏گذرد، ‏TBN‏ روغن افت مي كند. اين پديده نشان دهنده كاهش توانايي روغن براي مقابله با ‏مواد اسيدي و يا تمام شدن مواد افزودني پاك كننده روغن موتور است. تجربه نشان مي دهد، هنگامي كه ميزان ‏TBN‏ روغن به نصف ‏TBN‏ روغن نو مي رسد، بهترين زمان تعويض روغن ‏موتور فرا مي رسد. در حال حاضر اندازه گيري ‏TBN‏، تنها در آزمايشگاههاي روغن امكان پذيراست. به همين دليل براي تعيين ‏TBN‏ روغن، بايد از روغن موتور نمونه گيري و به آزمايشگاه ارسال ‏شود. ‏از طرف ديگر امروزه در برنامه هاي پيشرفته مراقبت از وضعيت، به روغن موتوري كه با بسياري ‏از قسمتهاي حساس درون يك موتور در تماس است به چشم يك منبع پر ارزش اطلاعات ‏مي نگرند. بدين منظور ميزان و نوع ذرات فلزي موجود در نمونه روغن را با روش ‏اسپكتروسكوپي يا روشهاي مشابه تعيين مي كنند. ذرات فلزي روغن نو نشان دهنده مواد ‏افزودني موجود در آن است. ولي هنگامي كه روغن درون موتور شروع به كار مي كند، ذرات ‏فلزي ناشي از سايش قطعات موتور مانند ميل سوپاپها، پيستون و ياتاقان هاي ميل لنگ در ‏روغن موتور افزايش مي يابد. هنگامي كه اين مقادير از حد مشخصي كه در جداول و برنامه ‏ها تعيين شده است فراتر رفت، به مسئول مربوط گوشزد مي شود كه چه قطعاتي از موتور در ‏حال سايش است و براي حل اين مشكل يا بايد روغن موتور را تعويض كرد يا نسبت به ‏رفع مشكل مكانيكي موتور اقدام كرد.

انواع خوردگي و معيارهاي تقسيم بندي آن

در طول ساليان گذشته، مهندسان و دانشمندان خوردگي دريافته اند كه خوردگي در انواع گوناگوني كه شباهتهاي معيني به يكديگر دارند و به گروههاي مشخصي تقسيم شده اند، ظاهر مي شود كه بسياري از آنها منحصر بفرد نيستند، ولي ساز و كارشان از نظر ويژگيها، شباهتهاي زيادي دارند.

رايج ترين و آشناترين دسته بندي انواع خوردگي توسط فونتا و گرين ارايه شده است. اساس اين طبقه بندي، شكل ظاهري فلز خورده شده است. در اين تقسيم بندي هشت نوع خوردگي به شرح زير به عنوان مهمترين انواع خوردگي برشمرده شده اند:

خوردگي يكنواخت:

اين نوع خوردگي به عنوان نوعي از خوردگي كه به صورت يكنواخت از ضخامت ماده كم مي كند تعريف شده است. برخي از انواع خوردگي ممكن است تحت تأثير سازو كارهاي ديگري اتفاق افتد، اما چون منجر به كم شدن ضخامت مي شود، مي توان آن را تحت عنوان خوردگي يكنواخت مطرح كرد.

خوردگي شياري:

اين نوع خوردگي در بيشتر مواقع در شيارهايي كه در معرض محيط خورنده قرار دارند منجر به خوردگي موضعي شديدي مي شود و معمولاً همراه با حجم هاي كوچك محلولها يا مايعاتي كه در اثر وجود سوراخ، سطوح واشرها، محل رويهم قرار گرفتن دو فلز، رسوبات سطحي و شيارهاي زير پيچ، مهره ها و ميخ پرچ ها ساكن شده اند يا به اصطلاح حالت مرده پيدا كرده اند، ايجاد مي شود.

خوردگي دوفلزي(گالوانيك):

زماني كه دو فلز غير همجنس كه در تماس الكتريكي با يكد يگر هستند، در معرض يك محلول هادي قرار مي گيرند، فلز مقاومتر خورده نمي شود، اما آهنگ خوردگي فلز فعالتر كه مقاومت خوردگي كمتري دارد، افزايش مي يابد. به علت وجود جريان هاي الكتريكي بين فلزات غيرهمجنس، اين نوع خوردگي، گالوانيك يا دو فلزي ناميده مي شود.

خوردگي بين دانه اي:

در اين نوع خوردگي مرزِ دانه نسبت به خود دانه از سطح انرژي بالاتري برخوردار بوده و در نتيجه از نظر شيميايي فعال تر و نسبت به خوردگي حساستر است. خوردگي موضعي و متمركز در مرز دانه ها يا نواحي نزديك به آنها در حاليكه خود دانه ها اصلاً خورده نشده اند يا اينكه كم خورده شده اند، را خوردگي بين دانه اي مي نامند.

جدايش انتخابي:

جدايش انتخابي نوعي خوردگي است كه در آن عناصر خاصي از آلياژ، حل شده و از آن جدا مي شوند. روي، آلومينيوم، كبالت، نيكل و كروم از معمولترين عناصري هستند كه به اين طريق از آلياژ جدا مي شوند.

خوردگي سايشي:

خوردگي سايشي عبارتست از افزايش سرعت خوردگي يا از بين رفتن يك فلز در اثر حركت نسبي بين يك مايع خورنده و سطح فلز. در اين فرايند يونهاي فلزي حل شده روي سطح فلز، در اثر حركت سيال روي سطح باقي نمانده و يا محصولات جامد حاصل از خوردگي از سطح فلز به طريق مكانيكي جدا مي شوند.

خوردگي توأم با تنش:

اين پديده عبارت است از ترك خوردن در اثر خوردگي توأم با تنش كه نتيجه اعمال همزمان تنشهاي كششي و محيط خورنده روي فلز است. در اين شرايط ترك هاي ريزي كه ناشي از فرايندهاي خوردگي موضعي هستند، به داخل فلز يا آلياژ پيشرفت مي كنند.

خسارات هيدروژني:

خسارات هيدروژني يك اصطلاح كلي است كه دلالت بر خسارت مكانيكي وارد شده به فلز در اثر وجود يا واكنش با هيدروژن دارد كه خود به چهار گروه تاول زدن هيدروژني، تردي هيدروژني، و خوردگي هيدروژني تقسيم بندي مي شود.

اين طبقه بندي برمبناي شكل ظاهري حمله عوامل خورنده به سطح فلز صورت پذيرفته است.

لازم به يادآوري است كه تعيين مرز مشخصي بين انواع خوردگي امكان پذير نيست، زيرا تعداد زيادي از انواع خوردگي با هم فصل مشترك دارند.

به همين دليل شماري از مؤلفان برجسته همچون يوليگ و اوانس از به كاربردن يك قالب طبقه بندي شده بخصوص اجتناب كرده اند و فقط به صورت كاملاً ساده انواع كلاسيك خوردگي را با توجه به فلز يا آلياژ بخصوص مربوط بررسي كرده اند. به عنوان نمونه، يوليگ در كتاب مرجع خود انواع مختلف خوردگي را چنين برشمرده است:

- خوردگي دو فلزي

- خوردگي موضعي

- خوردگي توأم با تنش

ترك ناشي از هيدروژن و ترك توأم با تنش در حضور سولفور: ترك خوردگي ناشي از هيدروژن نوعي از ترك است كه توسط اتم هاي هيدروژن كه به داخل فولاد نفوذ كرده و در داخل ساختار فلز تركيب شده و مولكول هاي هيدروژن تشكيل داده اند، ايجاد مي شود. ترك ناشي از سولفور يكي از انواع ترك ناشي از تردي هيدروژن سولفور، توام با تنش كششي بوجود مي آيد.

- خوردگي توأم با خستگي:

خستگي عبارت است از تمايل فلز به شكست در اثر تنش هاي متناوب، خوردگي خستگي، تقليل مقاومت خستگي فلز، در اثر وجود محيط خورنده ايجاد مي شود.

- خوردگي سايشي

خوردگي ناشي از جريان:

يك تفاوت بسيار روشن ميان خوردگي ناشي از جريان و سايش مكانيكي وجود دارد. خوردگي ناشي از جريان در نتيجه شدت آشفتگي سيال و انتقال جرم ناشي از جريان سيال روي يك سطح به وجود آمده و تشديد مي شود، در حاليكه سايش مكانيكي بوسيله برخورد فيزيكي سيال به عنوان فاز دوم با سطح به وجود مي آيد.

- خوردگي اتمسفري:

اين نوع خوردگي عمدتاً به خاطر رطوبت و اكسيژن است ولي بوسيله ناخالصي هايي نظير تركيبات گوگردي و نمك طعام حادتر مي شود.

- خوردگي در خاك:

عوامل مؤثر بر خورندگي خاكها عبارتند از: رطوبت، قليايي بودن، اسيديته، قابليت نفوذ آب و هوا، نمكها، جريانهاي سرگردان و اكسيژن.

خوردگي بيولوژيكي:

از بين رفتن يا انهدام يك فلز بوسيله فرآيندهاي خوردگي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم، نتيجه فعاليت موجودات جاندار باشد را در گروه خوردگي بيولوژيكي دسته بندي كرده اند. اين موجودات شامل انواع ميكروسكوپي مثل باكتري ها و انواع ماكروسكوپي مثل جلبك ها و جانوران دريايي ديگر هستند.

از ميان ديگر انواع مهم خوردگي- بدون ارايه تقسيم بندي مشخص و گروه بندي معين آنها- مي توان به خوردگي هاي زير اشاره كرد.

- خوردگي يكنواخت

- خوردگي دوفلزي

- خوردگي توسط اكسيژن

- خوردگي بين دانه اي

- خوردگي انتخابي

خوردگي حبابي:

اين نوع خوردگي نوعي خوردگي سايشي موضعي است كه در اثر تركيدن مكرر حبابهاي بخار و به دنبال آن خسارت الكتروشيميايي و تخريب موضعي سطح ايجاد مي شود و معمولاً در منطقه صدمه ديده متمركز مي شود. خوردگي حبابي در مواردي مانند محل هايي كه جريان آشفته مايع وجود دارد (براي مثال در نزديكي پروانه كشتي ها و در پرده هاي پمپ هاي آب) رخ مي دهد.

- خسارات هيدروژني

- خوردگي توام با تنش

- خوردگي ميكروبي

همانطور كه ملاحظه مي شود محققان و پژوهشگران مختلف، انواع مختلفي از خوردگي را به عنوان ساز و كارهاي با اهميت تر خوردگي معرفي كرده اند. چنانچه مشاهده شد، نحوه طبقه بندي انواع خوردگي توسط شماري از مؤلفان از به كار بردن يك طبقه بندي خاص اجتناب كرده و فقط به صورت ساده انواع خوردگي را بررسي كرده اند .

هر چند در برخي از مراجع تقسيم بندي انواع خوردگي بصورت بالا ارايه شده و بجاي گروه بندي انواع خوردگي، تنها به معرفي ساز و كارهاي مهم پرداخته شده است، برخي از محققان و نويسندگان سعي كرده اند تا ساز و كارهاي گوناگون خوردگي را با توجه به شاخص هاي مختلف، تقسيم بندي كنند. يكي از مهمترين و معتبرترين مراجع علم خوردگي كه چنين راهبردي را انتخاب كرده، كتاب مرجع خوردگي از انتشارات ASM است . در اين كتاب مرجع، سازوكارهاي مختلف خوردگي براساس منشاء و ظاهر آنها به پنج دسته اصلي به قرار زير گروهبندي شده اند:

خوردگي يكنواخت:

در اين نوع خوردگي شامل خوردگي اتمسفري، خوردگي دوفلزي، خوردگي ناشي از جريانهاي سرگردان، خوردگي يكنواخت در اثر فعاليت موجودات جاندار، خوردگي در نمك مذاب، خوردگي ناشي از فلز مذاب و خوردگي در درجه حرارت هاي بالا مي شود.

روغن صنعتی